رباط زین الدین، نگین کارونسراهای دوره صفوی
۱۳۹۸/۰۱/۱۵
تصور کنید در زمان های بسیار دور (به طور مثال در زمان سلسله صفویه) زندگی می‌کنید؛ با کاروانی مشغول عبور از کویر مرکزی ایران برای مسافرت به شهر خاصی هستید. در این زمان گرمای زیاد کویر شما را اذیت می کند و کم کم با نزدیک شدن به شب نیازمند مکانی برای استراحت می‌شوید. قافله سالار شما، طوری برنامه ریزی می کند تا بتوانید در زمان غروب آفتاب به یک پناهگاه امن برسید. این پناهگاه امن چیزی نیست جز کاروان سرا.
با این مقدمه از فاینداتور می خواهیم به سراغ یکی از بی نظیرترین کاروانسراهای ایران یعنی رباط زین الدین برویم و از علت شهرت آن برای شما عزیزان بگوییم.
کاروانسراهای دوره صفویه
یکی از کارهای خوب و عام المنفعه در سلسله های ایرانی ساخت کاروانسرا در مسیر جاده ها بود. این ایده بعدها به سرزمین‌های غربی رفت و پایه‌ی ساخت متل ها و هتل های بین راهی شد. اگرچه در دوره های مختلف تاریخی در ایران کاروانسراهای مختلفی ساخته شدند اما اوج ساخت این شاهکار معماری ایرانی در دوران صفویه و به‌خصوص شاه عباس صفوی بود. در این دوران احداث ساختمان های عام المنفعه مانند پل، حمام، مدرسه، آب انبار و مخصوصا کارونسرا گسترش زیادی یافت. در محور یزد-کرمان که در تابستان هوای گرم و سوزانی دارد و جزو مسیرهای کویری ایران محسوب می شود، سازه‌های مختلفی مانند حفر چاه، آب انبار و کاروانسرا ساخته شد تا مسافران بتوانند از کویر کمی آسان‌ترعبور کنند و به سلامت به مقصد برسند. یکی از زیباترین کاروانسراهای ایرانی در جاده کرمان به یزد به کوشش گنجعلی خان، حکمران وقت کرمان، احداث شد که نام آن را رباط زین الدین گذاشتند؛ در ادامه بیشتر با این بنای تاریخی آشنا می‌شویم.
رباط زین الدین | کاروانسرای دایره ای ایران
کاروانسرای زین الدین در 67 کیلومتری جاده یزد به کرمان در زمان گنجعلی خان احداث شد. نقشه‌ی ساخت رباط زین الدین را برخلاف روش معمول ساخت بنا در معماری ایرانی به شکل دایره ای طراحی کردند. رباط زین الدین یکی از زیباترین ساختمان های دوره صفویه است که در 67 کیلومتری جاده یزد-کرمان بنا شده است. این کاروانسرا از نظر نوع معماری، مصالح به کار رفته و وسعت قابل مقایسه با هیچ کدام از کاروانسراهای ساخته شده در عصر صفویه نیست. علت انتخاب شکل گرد و دایره ای برای کاروانسرای زین الدین، توان مقابله با طوفان های شن در کویر مرکزی و تعدیل دمای داخل بود. با این تفاسیر برخی کارشناسان نیز دلیل سومی برای شکل گرد این کاروانسرا عنوان کردند و معتقدند که این نوع ساخت به حفاظت بیشتر کاروانسرا در مقابل غارت و حمله راهزنان انتخاب شده بود.معماری خارجی و فضای داخلی کاروانسرای زین الدین
در این بخش بیشتر در رابطه با معماری بنای باشکوه رباط زین الدین برایتان خواهیم گفت تا با دید بازتری به گردش در این گنجینه‌ی جالب بپردازید.1-فضای خارجی کاروانسرای زین الدین
اگر از نمای خارجی و یا فاصله دور به کاروانسرا نگاه کنید 1 دروازه و 5 برج خواهید دید. دروازه‌ی اصلی در قسمت جنوب کاروانسرا قرار دارد و 5 برج دیگر به ترتیب یکی رو به روی دروازه اصلی، دو برج در شرق و دو برج در غرب هستند که در فاصله 20 متری از هم برای دیدبانی و مراقب از کاروانسرا ساخته شده اند.
2-فضای داخلی کاروانسرای زین الدین
فضای داخلی از قسمت های مختلف تشکیل می شود که شامل رستوران کاروانسرای زین الدین، اتاق ها، اتاق شاه نشین، اصطبل و فضای داخلی برج هاست.بعد از عبور از دروازه اصلی یا دروازه جنوبی کاروانسرا وارد قسمت هشتی خواهید شد. هشتی یا دالان ورودی به صورت 8 ضلعی ساخته شده و از شرق و غرب به اصطبل ها راه دارد. بعد از عبور از دالان حیاط مرکزی رباط پیش روی شما خواهد بود. این حیاط به صورت 12 ضلعی است که هر ضلع آن به نام یکی از دوازده امام نام گذاری شد. در وسط حیاط یک حوض مرکزی بزرگ قرار دارد که منبع اولیه تامین آب کاروانسرا محسوب می شد.
بعد از حیاط نوبت به معرفی اتاق ها می رسد. دور تا دور کاروانسرا اتاق های شاه نشین و اتاق های هشت ضلعی قرار دارند که شکل تقریبی آنها مستطیل است. اتاق های شاه نشین برای اقامت تاجران و صاحب منصبان بود در نتیجه امنیت بالایی داشت و اتاق های معمولی هم مخصوص مسافران عادی و یا همراهان شاه تعبیه شده بود.
رستوران کاروانسرای زین الدین
اوج زیبایی و ظرافت در طراحی داخلی کاروانسرا به اتاق شاه نشین برمی گردد. پشت ایوان شاه نشین دو اتاق هشت ضلعی بزرگ با دو گنبد و چهار اتاق کوچک تر قرار دارند. برخی معتقدند بیشتر این فضاهای داخلی برای خانواده شاه و یا اقامت بانوان صاحب منصب استفاده می‌شده است. در قسمت شمال شاه نشین، بادگیری وجود دارد که هوای خنک را به داخل عمارت هدایت می کند.جالب است بدانید که اتاق های شاه نشین کاروانسرای زین الدین امروز به رستوران تبدیل شده اند!!
آدرس کاروانسرای زین الدین
کیلومتر 60 جاده یزد به کرمان، کاروانسرای زین الدینشماره تماس هتل کاروانسرای زین الدین یزد
035-8243338021-88998635
هزینه و مبلغ ورودی کاروانسرای زین الدین یزد
حدود 2000 تومانساعت بازدید از کاروانسرای زین الدین یزد
ساعت 9 صبح تا 16.30 عصرفاصله کاروانسرای زین الدین تا پایانه حمل و نقل عمومی
فاصله تا فرودگاه : 75 - 80 کیلومترفاصله تا راه آهن : 70 کیلومتر
فاصله تا ترمینال : 70 کیلومتر
سخن فاینداتور
در سال های اخیر کاروانسراها و خانه های قدیمی بازسازی شدند تا میزبان گردشگران داخلی و خارجی باشند. جالب است بدانید این بناهای تاریخی طرفداران بسیاری دارند و گاهی ظرفیت آنها برای چند سال رزرو شده است. متداول ترین نوع اقامت در کاروانسراهای کویری ایران برای گروه های دانشجویی و یا رصد ستارگان است که شب را در محیط قدیمی و دنج می گذارند.
اگر شما هم تجربه اقامت در کاروانسرهای ایران را دارید لطفا با ما درمیان بگذارید.
نظرات کاربران