موزه جواهرات ملی ایران

موزه جواهرات ملی ایران

توصیف موزه جواهرات ملی ایران National Jewelry Museum کمی دشوار است. از این نظر که این موزه نمایانگر ذوق و سليقه صنعتگران و استادکاران هنرمند ايران در دوره‌های مختلف تاريخی و به عنوان ميراث تاريخی، هنری ایران اهمیت بسیاری دارد؛ اما همین موزه می تواند گویای زندگی اشرافیِ شاهان و شاهزادگان ایرانی در دوره های مختلف و ثروت بی شمار آنها باشد. واقعیت آن است که اگر می خواهیم فرهنگ و تاریخ ایران را بشناسیم باید در کنار بازدید از موزه جواهرات ملی از موزه های ایران باستان (موزه ملی) و مجموعه کاخ گلستان دیدن کنیم. این سه موزه در کنار هم یک مستند واقعی از سرگذشت ایران است.

جواهرات ملی ایران در گذر تاریخ

اگرچه تاریخ دقیقی از سُنت جواهرسازی و جمع آوری گنجینه های جواهرات در ایران در دست نیست؛ اما اوج استفاده از جواهرات در زندگی اشراف و پادشاهان پس از اسلام به دوران صفویه بر می گردد. پادشاهان صفوی علاقه بسیاری به جمع آوری و خرید جواهرات از هند، عثمانی، کشورهای اروپايی مانند فرانسه و ايتاليا داشتند. این موضوع به قدری شایع بود که اغلب جهانگردان و سیاحان اروپایی در سفرنامه های خود به خرید و فروش جواهرات توسط خاندان سلطنتی ایران اشاره می کردند. در موزه جواهرات ملی یا گنجینه جواهرات بانک مرکزی جواهرات سلطنتی و قیمتی از دوران مختلف نگهداری می شود.
زمان می گذرد تا به پایان سلسله صفویه و حکمرانی شاه سلطان حسین صفوی می رسیم. این دوران همزمان با شورش افغان های جنوب شرق ایران و ماجرای معروف حمله اشرف افغان (اشرف هوتک) و محمود افغان به ایران بود. قوم مهاجم افغان پس از حمله به ایران که از ولایت قندهار تا اصفهان را در برمی گرفت، شروع به تاراج ثروت و جواهرات سلطنتی از خزانه شاهی شاه سلطان حسین کردند و بسیاری از جواهرات را به عنوان غنیمت جنگی به قندهار بردند.
پس از شاه سلطان حسین پسر او به طهماسب میرزا به روی کار آمد. در همان اوایل به حکومت رسیدن تهماسب میرزا از جانب کشور روسیه و پتر اول به ایران حمله می شود و در طی آن سرزمین باکو در آذربایجان که جزو قلمرو ایران بود، به تصرف روس ها در می‌آید. شاه طهماسب برای جلوگیری از لشکرکشی روس ها به ایران طی عهدنامه ای به پتر اول تعهد می دهد که شورش افغان ها را سرکوب کند و سرزمین گیلان، دربند و باکو را جزو قلمرو روس ها معرفی کند!!!
باز هم در زمان حرکت می کنیم و چند وقت می گذرد. بعد از روس ها این بار نوبت به امپراتوری عثمانی و یا عراق عجم می رسد که در پی غنیمت گرفتن از ایران به بهانه سرکوب اشرف افغان برآمدند. در این زمان جنگ های بسیاری بین افغان ها و نیروهای عثمانی و روس و ترکان ترکستان بر سر قدرت شکل گرفت.
همزمان با این جریان ها شاه طهماسب به کمک نیروی های ترک ایران، قشون عشایر و خراسان که فردی به نام نادرقلی ریاست آنها را برعهده داشت به جنگ با متجاوزان پرداخت. نادر قلی که همان نادرشاه افشار است پس از کشتن اشرف افغان سر او را به همراه یک الماس بزرگ به عنوان پیشکش پیروزی به شاه طهماسب هدیه می دهد.
بعد ها در دوران حکمرانی نادرشاه افشار او برای بازپس گیری غنائم و جواهرات ایران به هند و قندهار لشکر کشی می‌کند و می تواند بسیاری از جواهرات مهم ایران را باز گرداند که یکی از مهم ترین آنها الماس کوه نور بود. پس از قتل نادرشاه به دست سردار او علی قلی خان این جواهر ارزشمند از ایران خارج شد و به دست کمپانی هند شرقی افتاد تا سرانجام به عنوان هدیه به ملکه ویکتوریا بریتانیا رسید.
در زمان قاجاریه ...
در زمان پادشاهان قاجاری استفاده از جواهرات پیشکش شده از ایران و سرزمین هند در ساخت تاج پادشاه، تخت نادر و تخت طاووس استفاده شد که با مروایدهای خلیج فارس و فیروزه نیشابور تزئین شدند. 

بخش های مختلف موزه جواهرات ملی ایران

به طور کلی تمام گنجینه و جواهرات موزه به 37 دسته تقسیم می شوند که شامل 6 گنجینه در سالن اصلی شامل انواع وسایل جنگی تجملی و بقیه گنجینه در اطراف سالن در بخش های مختلف سالن موزه است. در ادامه به معرفی مهمترین قسمت های گنجینه جواهرات می پردازیم.
گنجینه های شماره 1، 2، 29، 31، 32 و 33 که شامل درپوش غذای شاهی، جام، قلیان، تنگ و آفتابه هستند در ابتدای سالن موزه جواهرات به نمایش گذاشته شده اند. در تزئین این ظروف علاوه بر سنگ های زینتی الماس، زمرد، فیروزه و یاقوت از هنر میناکاری و طلاکوبی استفاده شده است.
ویترین های مختلف موزه شامل ظروف غذاخوری، آینه های دستی، تنگ، کوزه، دو عدد رینگ طلا، دستنبد، تزئین اسب‌های شاهی و سنگ پای معروف ناصر الدین شاه از جنس طلا است.

گنجینه های موزه جواهرات ملی تهران

گنجینه شماره 6: شمشیرهای اهدایی دولت عثمانی و شوروی، خنجر جواهر نشان، سر علم طلا، جقه شیر نشان (متعلق به اوایل قرن 19 میلادی)
گنجینه شماره 7: چقه های زینتی شامل جقه ایی شبیه به صورت شیر متعلق به فتحعلی شاه، جقه آراسته به یاقوت، سنجاقی به شکل پرنده
گنجینه شماره 10: سنجاق، گل سینه، بند ساعت از جنس الماس (الماسهای زرد و سفید متقارت)، قلاب کمربند آراسته به الماس متعلق به ناصرالدین شاه، بازوبند آراسته به یاقوت گنجینه شماره 11: شامل تعدادی اشیای زینتی آراسته به یاقوت (به عنوان سنگ قیمتی) و لعل (سنگ نیمه قیمتی)، فنجان زرین پایه دار یاقوت نشان منصوب به فتحعلی شاه، یاقوت پیاده به وزن 100 قیراط، لعل معروف به "لعل سامری" به وزن 500 قیراط، گیره قهوه خوری یاقوت متعلق به قرن 19 میلادی
توجه: لعل سامری یکی از بزرگترین لعل های جهان است". لعل جزو زیباترین و مقاوم ترین سنگ های زینتی جهان می‌باشد. گنجینه شماره 12: گنجینه خلیج فارس و اشیای زینتی از جنس مروارید است. هنرمندان ایرانی مروارید هایی که در اصطلاح به آنها "شرابه مروارید" گویند را به شویه بسیار هنرمندانه به هم بافته اند. مهمترین گنجینه مروارید خلیج فارس شامل آویز پرده با وزن 16 کیلوگرم است که برای تزئین تخت طاووس از آن استفاده می کردند. گل سینه هایی از جنس صدف به شکل اردک و قو که متعلق به قرن 19 میلادی هستند نیز در این دسته از گنجینه نگهداری می شوند.
توجه: گل طلای مینا مهمترین و زیباترین شی موزه جواهرات است که به دلیل مهارت جواهرسازان ایرانی در استفاده از مروارید غلطان بسیار معروف است. مروارید غلطان به دلیل آن‌که قابلیت تراش ندارد معمولا در همان شکل که صید می‌شود استفاده می‌گردد به همین دلیل شکل نامنظمی دارد.
گنجینه شماره 14: کره یاقوت نشان که با استفاده از یاقوت و زمرد متعلق به ناصرالدین شاه است، سکه ها و مداله ای یاد بود، مدالهای مظفرالدین شاه در ضرابخانه بروکسل در سال 1900 ضرب شده اند.
گنجینه شماره 15: این گنجینه بیشتر به وسایل شخصی و لباس شاهان ایران اختصاص دارد. از جمله آثار این گنجینه شنل تاج گذاری پهلوی، شمشیر فتحعلی شاه و شمششیر اهدا شده از شیخ خزئل، عصای تشریفات حاجب الدوله، عصایی زرین که با طرح میناکاری سرخ و لاجوردی از الماس فلامک و زمرد درشت 110 تزئین شده است.
گنجینه شماره 17: تخت نادری یا تخت طاووس به دستور فتحعلی شاه به مناسب ازدواج با طاووس الدوله ساخته شد. از دلایل شهرت این تخت استفاده از بیش از 2600 سنگ ها قیمتی بومی ایران و طلاکاری سراسری تخت است.
توجه: کلمه "نادر" در اسم تخت طاووس بیانگر شکوه و جلال تخت است و به نادرشاه افشار ارتباطی ندارد. گنجینه شماره 19: شامل کلاه عباس میرزا پسر فتحعلی شاه است. این کلاه از نظر پارچه های به کار رفته و نوع طراحی بسیار منحصر به فرد است. در ساخت کلاه شاهی از پارچه اطلس و مخمل قرمز که حاشیه آن مروارید دوزی و پولک دوزی شده است. در بالای تاج سنگ الماس و چنگ طلا طراحی شده است. این مجموعه به همراه شنلی از یکی از وزرای زمان قاجار نگهداری می شود.
گنجینه شماره 20: نشان ها و مدال های آراسته به جواهرات که اکثرا از طرف دولتهای خارجی مثل عثمانی، اتریش، مجارستان، شوروی اهدا شدند؛ نشان اهدایی الکساندر دوم (تزار روسیه) به ناصرالدین شاه، دستنبد طلا با عکس ناصر الدین شاه برروی آن، قوطی زرین مینا کاری شده ناصر الیدن شاه که از ویتوریو امانوئل دوم (پادشاه ایتالیا) اهدا شد.
گنجینه شماره 22 : این مجموعه بیشتر به ادوات سوارکاری شاه بر می گردد که شامل رانکی اسب آراسته به الماس و سنگ توپاز به وزن 220 قیراط، زین اسب الماس کاری شده، سربند اسب و جقه طلایی به همراه یاقوت زرد
گنجینه شماره 24: این مجموعه جزو زیباترین بخش های موزه جواهرات است که شامل گنجینه الماس، با وزن های مختلف از یک قیراط تا 152.16 قیراطی در رنگ های مختلف و سبک تراش متفاوت.
توجه: در ایران سنگ الماس نداریم و الماس های زرد استفاده شده در تمامی گنجینه موزه جواهرات حاصل سفر ناصر الدین شاه به اروپا است. در این سفر او الماس های زرد رنگ را خرید که به همین علت در ایران به الماس های زرد ایرانی مشهور شدند. از این الماس در وزن 4 قیراط صرفا 9 عدد در دنیا وجود دارد که یکی از آنها در شمشیر نادری استفاده شده است. گنجینه شماره 26: این گنجینه به جواهرات اهدا شده و ساخته شده برای خاندان پهلوی توسط استادکاران داخلی و خارجی اختصاص دارد که شامل 7 قطعه زمرد درشت، سینه ریز پهلوی از جنس پلاتین، نیم تاج پهلوی که به دلیل الماس صورتی آن به نام "نور العین" بسیار معروف است.
توجه: این گنجینه به دلیل وجود الماس صورتی نور العین و نوع تراش الماس سینه ریز بسیار معروف است. نوع تراش الماس به شیوه اشک تراش خورده است و جزو کمیاب ترین نوع الماس در دنیاست.
توجه: در گنجینه جواهرات دنیا دو جواهر بسیار مهم و معروف داریم که به نام های دریای نور و کوه نور هستند. الماس دریای نور صورتی رنگ است و کمیاب ترین الماس صورتی بزرگ جهان محسوب می‌شود که معمولا در لباس، کلاه و یا نشان سینه پادشاهان استفاده می شد. الماس کوه نور که به رنگ سفید است از شهر حیدرآباد هند کشف شد و به عنوان پیشکش به پادشاه هند تقدیم گشت. بعدها در زمان استعمار انگلیس این الماس به ملکه ویکتوریا اهدا شد. گنجینه شماره 27: این مجموعه به نام گنجینه زمرد معروف است که در آن انواع زمرد ریز و درشت، یک انفیه دان می‌باشد.
توجه: انفیه دان در واقع نوعی ظرف گود برای نگهداری تنباکو است. البته در گذشته به جز تنباکو برای دود کردن انواع گیاهان بوخور مانند اکالیپتوس نیز استفاده می شد.
گنجینه شماره 28 : این گنجینه جزو قسمت های ایستاده در موزه جواهرات است که شامل شمشیر، قَمه، سِپَر نادری است.
توجه: علت شهرت سپر نادری استفاده از پوست کرگدن برای ساخت کفه سپر و تزئین آن با سنگ های قیمتی یاقوت، الماس، لعل و زمرد به شکل متقارن و مدور است. گنجینه شماره 34 : این گنجینه بیشتر به جواهرات و متعلقات خاندان پهلوی مربوط است. مهمترین و زیباترین جواهر این مجموعه تاخ الماس آن است که از سنگ های ریز و درشت الماس، زمرد 199 قیراط 2 عدد یاقوت و حبه زیبای مروارید غلطان است که در طراحی آن از تاج ساسانی به شیوه کنگره دار استفاده شده است. با وجود استفاده از این سنگهای قیمتی با وزن بالا از نظر سنگینی نسبت به تاج های زمان خود سبک تر بود است. گنجینه شماره 35: شاید زیباترین و چشم گیرترین بخش موزه جواهرات برای خانم ها تاج زیبای فرح پهلوی باشد که در ساخت آن از پارچه مخمل اعلای سبز، بدنه پلاتین، الماس برلیان، 2 عدد لعل قرمز در دو طرف تاج، سنگ های یاقوت، زمرد و مروارید استفاده شده است. به جز تاج فرح پهلوی، کمبرند لباس شاهی با یاقوت برمه ساخته شد.
توجه: یاقوت برمه نوعی یاقوت قرمز رنگ شفاف است که در دنیا نادر می‌باشد زیرا یاقوت شفاف کمتر یافت می‌شود. علت نام گذاری برمه به این موضوع برمی گردد که در گذشته بیشتر یاقوت های شفاف از کشور برمه یا میانمار کنونی استخراج می‌شد. گنجینه شماره 36: تاج فتحعلی شاه، معروف به تاج کیانی که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است. علت شهرت این تاج استفاده از سنگ های قیمتی به گونه ایست که نشان دهنده پرچم ایران است. این تاج نسبت به تاج فرح پهلوی سنگین تر می‌باشد و بیشتر از مروارید استفاده شده است.
گنجینه شماره 37: بر روی کره جواهر نشان بیش از 51 هزار قطعه جواهر استفاده شده است به طوریکه وزن کره 34 کیلوگرم است. این کره به دستور ناصر الدین شاه ساخته شد و برای ترسیم خشکی، آب و جنگل ها از سنگ های مختلف استفاده شد. در طراحی کره جواهر نشان برای نمایش ایران، آسیای جنوب شرقی، انگلستان و فرانسه از الماس، هند از یاقوت روشن، قسمت آفریقای مرکزی و جنوبی از یاقوت کبود استفاده شد.

معروف ترین گنجینه های موزه جواهرات ملی ایران

• الماس معروف به دريای نور: ناصرالدين شاه معتقد بود اين گوهر يکی از گوهرهای تاج کوروش است.
• تاج پهلوی: این تاج مورد استفاده رضاخان و محمدرضا پهلوی بود.
• جقه نادری: یکی زیباترین جقه های ایران است که با زمرد سبز تزئین شده است.
• تاج کيانی یا تاج فتحعلی شاه که اين تاج اولين تاجی است که پس از دوران شاهنشاهی ساسانی درست شد.
• کره جواهرنشان مربوط به زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است.
• تخت طاووس (تخت خورشيد) مربوط به زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار است.

قیمت بلیط موزه جواهرات ملی

قیمت بلیط موزه جواهرات چهار راه استانبول برای گروه های مختلف متغیر است. فقط توجه کنید که کودکان زیر 12 سال اجازه ورود به موزه جواهرات را ندارند. قیمت های ارائه شده از سوی سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است:
600 هزار تومان

ساعت کار موزه جواهرات ملی تهران

ساعات کار یا ساعت بازديد از خزانه جواهرات ملی نسبت به سایر موزه های شهر تهران محدودتر است. موزه جواهرات ملی در روزهای شنبه تا سه‌شنبه از ساعت 14:00 تا 16:30 پذیرای بازدید کنندگان خواهد بود. بازدید از این موزه در سایر روزهای هفته و تعطیلات رسمی امکان پذیر نیست.

آدرس موزه جواهرات ملی ایران

تهران، میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول، ساختمان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، خزانه جواهرات ملی. تلفن: 64463785-64463030
تلفن گویا: 64464700

نقشه مسیر موزه جواهرات ملی ایران

دسترسی به موزه جواهرات ملی ایران

1- نزدیک ترین ایستگاه مترو به موزه جواهرات ملی، ایستگاه سعدی در خط 1 (قرمز رنگ) است. از مترو ایستگاه سعدی تا موزه تنها 200 متر پیاده روی به سمت چهارراه استانبول پیش رو دارید.
2- ایستگاه متروی امام خمینی (ره) در خط 1 (قرمز رنگ)؛ اگر از ایستگاه امام خمینی یا توپخانه سابق استفاده می‌کنید باید از خروجی به سمت خیابان فردوسی بروید. اگر اهل پیاده روی هستید، نیازی نیست ماشین کرایه کنید اما از این ایستگاه تا چهارراه استانبول تاکسی های خطی مسافران را جابه جا می‌کنند.
** عموما تورهای تهران گردی از این ایستگاه استفاده می‌کنند.
3- ایستگاه متروی میدان فردوسی در خط 4(زرد رنگ) که پس از خروج از ایستگاه به سمت خیابان فردوسی رفته و با اتوبوس به چهارراه استانبول بروید. این ایستگاه نیز فاصله بسیار کمی تا موزه جواهرات ملی دارد.
4- استفاده از خط اتوبوس میدان جمهوری به میدان بهارستان و پیاده شدن در ایستگاه چهارراه استانبول. برای رسیدن به میدان جمهوری می توانید از خیابان آزادی تقاطع توحید و یا مترو نواب در خط 2 (خط آبی) استفاده کنید.
5- اگر تصمیم دارید با خودروی شخصی به موزه جواهرات بروید، می توانید از خیابان جمهوری یا انقلاب خود را به خیابان فردوسی برسانید؛ اما به دلیل تردد زیاد وسایل نقلیه و ترافیک شدید خیابان های اطراف، پیشنهاد می کنیم از مترو یا اتوبوس استفاده کنید.
** نکته مهم: فیلم برداری و عکس گرفتن از مجموعه‌ی جواهرات ملی ایران ممنوع است.

ساعات بازدید و کاری موزه جواهرات ملی در نوروز

برای بازدید از موزه جواهرات سلطنتی در نوروز می توانید از 5 فررودین ماه و بعد از ایام تعطیلات رسمی در ساعت کاری عادی مجموعه از ساعت 14 الی 16.30 برنامه ریزی کنید. سخن فاینداتور

مطمئنا همه ما به دفعات از طریق کتاب ها و یا شبکه های اجتماعی نام موزه جواهرات را شنیده ایم و یا با بخش های مختلف گنجینه باارزش ملی آشنا شده ایم؛ اما ممکن است به دلیل ساعات محدود بازدید از موزه جواهرات کمتر فرصت پیدا کرده باشیم تا از نزدیک این گنجینه های ملی را مشاهده کنیم. با تمام محدودیت های کاری و زمان بازدید پیشنهاد می کنیم برای رفتن به موزه جواهرات برنامه ریزی کنید.
آیا تا به حال از موزه جواهرات ملی بازدید کرده اید؟
کدام بخش این موزه برای شما جذاب تر بوده است؟
لطفا نظرات و دیدگاه های خودتان را با ما و سایر همراهان فاینداتور در میان بگذارید.