جزیره وان

سفر به شهر وان یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های سفرهای ارزان قیمت به کشور ترکیه است. در این منطقه می‌توانید علاوه بر لذت بردن از مناظر طبیعی دریاچه، از جزیره زیبا و تاریخی آختامار نیز دیدن کنید. اگر می‌خواهید درباره این جزیره و تاریخ آن اطلاعات بیشتری کسب کنید و یا علاقه مند به خرید تور زمینی وان هستید، در ادامه این سفر مجازی با فاینداتور همراه باشید تا به جزیره آختامار وان برویم.

شهر وان ترکیه

وان شهر کوچکی در نزدیکی مرز ترکیه و ایران است که مقصد سفر بسیاری از ایرانیان است. این شهر ساحلی دارای مساحت تقریبی 400 کیلومترمربع است و در شرق دریاچه وان قرار دارد. جمعیت شهر وان حدود 380 هزار نفر است و مردم ساکن در آن اغلب کرد هستند. شهر وان دارای دیدنی هایی همچون دریاچه، کتیبه‌های خشایار شاه، قلعه وان، جزیره و کلیسای آختامار است. برای بازدید و سفر به وان می‌توانید از طریق تور وان اقدام نمایید یا با خودروی شخصی و پس از طی مراحل اداری و مرزی به این شهر زیبا سفر کنید.

معرفی جزیره آختامار

جزیره آختامار که در نزدیکی شهر وان قرارگرفته است یکی از زیباترین جزایر ترکیه به شمار می آید که هرسال پذیرای تعداد بی‌شماری از گردشگران خارجی از ایران است. جزیره آختامار دارای مساحتی در حدود 70 هزار مترمربع می باشد و در 40 کیلومتری غرب شهر وان واقع‌شده است.
این جزیره آهکی که دارای ساحلی به طول 3 کیلومترمربع است بزرگ‌ترین جزیره شهر وان می‌باشد و در مسیر حرکت پرندگان مهاجری همچون پرستوی سفید نیز واقع‌شده که جلوه آن را دوچندان می‌کند. مرتفع‌ترین قسمت جزیره دارای 1900 متر ارتفاع است و سرتاسر جزیره را درختان بادام فراگرفته اند که به زیبایی آن در فصل بهار می‌افزاید. جزایر کوز، کارپانک و آدیر نیز از جزایر اطراف آختامار هستند که آن‌ها نیز از جاذبه‌های گردشگری وان به‌حساب می‌آیند، همچنین داخل جزیره کلیسای قدیمی آختامار قرار دارد که در بین بازدیدکنندگان از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است.

تاریخچه جزیره آختامار

گاگیک یکم (دودمان باگراتونی) وقتی پادشاهی خود را بنا نهاد و اعلام استقلال کرد جزیره آختامار را به‌عنوان پایتخت خود معرفی نمود و به مانوئل معمار دستور ساخت کاخ خود را داد. وی که قصد انتقال رهبری مذهبی ارمنستان به جزیره را داشت به مانوئل دستور ساخت کلیسای صلیب مقدس را داد. آرزرونی مورخ سده دهم میلادی از این کلیسا بنام کلیسایی چندطبقه یادکرده که از آن تجهیزات بندر و کاخ‌های جزیره، پس از جنگ‌های فراوان چیز زیادی باقی نمانده و ویرانه‌های آن‌ها و جزایر و روستاهای کوچک دیگر نیز به‌مرورزمان و به دلیل بالا آمدن آب دریاچه به زیرآب رفتند. از میان آن‌ها فقط کلیسا که در ارتفاعی بالاتر از سطح کاخ بوده باقی‌مانده است.
طی قرن‌های سیزدهم تا هجدهم میلادی تغییرات زیادی در اطراف کلیسا انجام شد و با ساختن بناهای جدید در اطراف کلیسا به‌صورت مرکزی علمی برای راهبان درآمد که آن‌ها را در آن اسکان می‌داد. پس از حملات مغول‌ها به منطقه و آغاز جنگ‌های ایران و عثمانی خسارات بسیاری به کلیسا وارد شد که هر بار بازسازی صورت می‌گرفت تا اینکه در سال 1915 و زمان نسل‌کشی ارامنه توسط عثمانی‌ها و کشته شدن کشیش‌های این کلیسا، اموال و کتاب‌های دست‌نویس آن به غارت رفت و بنای کلیسای آختامار متروکه شد.
در سال 1960 ارتش ترکیه تمام بناهای ارمنیان ساکن در شرق کشور را منهدم کرد و با انتقال مقادیر زیادی از مواد منفجره به این جزیره قصد انهدام آن را نیز داشت که با اطلاع‌رسانی به‌موقع یاشار کمال و مخالفت گسترده مردم روبرو شد و از آن صرف‌نظر کرد. در دهه 80 میلادی نیز هم‌زمان با درگیری ترکیه با کردهای منطقه، این جزیره برای مدتی تبدیل به پایگاه نظامی شد و اصابت گلوله‌های سربازان به ساختمان کلیسا باعث صدمه‌های بسیاری به سنگ‌تراشی‌های آن شد. پس از خارج شدن نظامیان از جزیره کم‌کم پای گردشگران خارجی به آختامار باز شد و اهالی منطقه اقدام به ساخت اسکله کوچکی در دو طرف آب و راه انداختن چند قایق برای بازدید از جزیره کردند که منجر به مرمت و بازسازی آن در سال 2004 میلادی شد.

بازدید از جزیره آختامار وان

برای رسیدن به جزیره آختامار از شهر وان قایق‌های مسافری کنار دریاچه وجود دارند که بعد از طی حدود 3 کیلومتر به این جزیره می‌رسند. در نزدیکی این جزیره مناطق دیدنی دیگری نیز وجود دارند که با رزرو تور زمینی وان می‌توانید از آن‌ها نیز بازدید کنید. از بین آن‌ها می‌توان به منطقه ساحلی ایشکرت لیمانی و کمپینگ ساحلی در 6 کیلومتری جزیره، آرامگاه سلجوقی گواش در 10 کیلومتری جزیره و اسکله آختامار در 18 کیلومتری جزیره نیز نام برد.
برای اقامت در نزدیکی شهر وان و جزیره آختامار نیز می‌توان از هتل گزگین فست در وان، هتل آختامارا در 3 کیلومتری وان، اقامتگاه گیزیلای گنجلیک و گواس در 18 کیلومتری وان استفاده کرد؛ همچنین برای صرف غذا نیز از رستوران آختامار آلابالیک تسیتی در 4 کیلومتری وان، دولماپینار در 10 کیلومتری وان، آختامار گرند دنیز در 12 کیلومتری وان و ات لوکانتاسی در 14 کیلومتری وان استفاده کرد و از غذاهای دریایی و محلی آن‌ها لذت برد.

کلیسای آختامار وان

کلیسای آختامار که به‌نام کلیسای ارمنی صلیب مقدس نیز نامیده می‌شود در جزیره آختامار قرارگرفته است. ساختمان کلیسا به شکل شبدر و با گنبدهای یک‌درمیان است که روی سنگ‌های قرمزرنگ آن نیز نقوش بسیاری حکاکی شد. این نقوش برگرفته از داستان‌های کتاب مقدس و صحنه‌هایی از جنگ و شکار همراه با نقوشی از انسان است که برای باستان شناسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. از میان این آثار نقاشی گلایات و دیوید نیز دیده می‌شود که بر جایگاه مذهبی این کلیسا نیز می‌افزاید.
کلیسای آختامار در سال 2005 تحت حمایت وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه قرار گرفت و بازسازی شد. این کلیسا سرانجام در تاریخ 27 مارس سال 2007 میلادی برای بازدید عموم بازگشایی گردید و همچنین از سال 2010 میلادی برای یک‌بار در سال در اختیار مسیحیان برای برگزاری مراسم دعای ربانی قرار می‌گیرد.

تاریخچه کلیسای آختامار

بر اساس نظر باستان شناسان، این کلیسا در قرن دهم میلادی ساخته‌شد که معماری آن را معماری به‌نام مانوئل انجام داده است. البته دستور ساخت این کلیسا توسط پادشاه ارامنه آن دوره که گاگیک اول واسپوراکان نام داشت صادرشده است. باستان شناسان زمان شروع ساخت کلیسا را سال 915 میلادی می‌دانند که بر اساس یافته‌های آن‌ها ساخت آن تا سال 917 به اتمام رسیده است. این کلیسا تنها بازمانده از کاخی بزرگ است که بین سال‌های 915 تا 920 میلادی بناشده و به عقیده باستان شناسان شامل باغ‌ها و خیابان‌بندی‌هایی بوده که کلیسا را فراگرفته بودند اما متأسفانه طی سال‌های گذشته از بین رفته‌اند. در میان تصاویر منقوش بر روی دیوارها می‌توان به تصاویری از حضرت ابراهیم، حضرت داوود، حضرت مسیح و آدم و حوا اشاره کرد که در آن‌ها نشان از هنر سلسله عباسیان در قرن 9 و 10 میلادی نیز دیده می‌شود. درگذشته این آثار و همچنین در ورودی کلیسا منقش به سنگ‌های قیمتی بودند که امروزه وجود ندارند اما هنوز تعدادی نقاشی در داخل کلیسا موجود است که در معرض بازدید عموم قرارگرفته‌اند.
همچنین داخل کلیسا بخشی مربوط به عکس‌های زیبای عکاسی معروف به نام عزت کریبار قرار دارد که در آن عکس‌های زیبایی از طرح‌ها و نقاشی‌های روی دیوارهای کلیسا به تصویر کشیده شده که نشانگر زاویه دید متفاوت این عکاس هنرمند است.

معماری کلیسای آختامار وان

این کلیسا با سنگ‌های توف که نوعی از سنگ‌های آتش‌فشانی نارنجی و قرمزرنگ است ساخته‌شد. دیوارهای داخل کلیسا را همچنین با پودر سنگ توف صورتی پوشانده‌اند که بر روی آن تصاویری با موضوعات متنوع که احتمالاً مربوط به سنگ‌تراشی‌های دیوارهای بیرونی کلیسا بوده منقش شده است. این نقاشی‌ها اغلب در قرن هجدهم میلادی پوشانده شده‌اند و بر روی آن‌ها تصاویر جدیدی از داستان‌های کتاب مقدس ترسیم‌شده است.
ابعاد ساختمان به طول 17 متر و عرض 15 متر و ارتفاع 35 متر تا نوک گنبد است و دیوارهای خارجی ساختمان همچون کلیسای اچمیادزین به‌صورت چندوجهی ساخته‌شده است که در آن براثر تابش نور خورشید روی هر دیوار حالت سایه‌روشن شکل می‌گیرد. گنبد نیز دارای 16 ضلع و 8 نورگیر است که 16 نورگیر نیز در چهار طرف دیوارهای کلیسا قرارگرفته‌اند. ورودی اصلی کلیسا در سمت دیوار غربی قرارگرفته که به‌سوی محراب است اما ساختمان از سمت شمال و جنوب نیز دارای ورودی است. در بالا و داخل ورودی جنوبی کلیسا بالکنی وجود دارد که طبق روایت‌ها محل استقرار پادشاه در زمان مراسم‌های مذهبی بوده است که ورود به آن از پلکان‌های خارجی نیز میسر بوده است.
موضوعات استفاده‌شده در سنگ‌نگاره‌های کلیسا عموماً از داستان‌های عهد عتیق و وقایع تاریخی خاندان آرزرونی گرفته‌شده است که توسط سنگ تراشان ماهر ارمنی که آشنایی با اسرار معماری ارمنی داشتند ساخته‌شده‌اند. این معماران با استفاده از سایه‌روشن نور براثر حرکت خورشید در طول روز گویی به آن‌ها جان بخشیده‌اند و تمام حجاری‌ها را به شکل برجسته انجام داده‌اند، به‌طوریکه برای جدا کردن موضوع سنگ‌نگاره از سطح دیوار به‌وسیله به وجود آوردن سایه ضخیمی روی کل دیوار استفاده کرده‌اند.
مانوئل معمار توانسته در طراحی آن‌ها موضوعات مختلف را طوری کنار هم قرار دهد که با تغییر جهت تابش نور خورشید یکی پس از دیگری جان بگیرند و هر زمان که موضوعی شروع به نمایان شدن می‌کند موضوع قبلی با سایه محو می‌شود. تمام حجاری‌های ردیف اول در چهارگوشه بنا به سمت راست حرکت ‌دارند و غیر از تکنیک سایه‌روشن از اصل عدم تکرار تصویر در سنگ‌نگاره‌ها نیز استفاده‌شده است و هیچ‌کدام قرینه ندارند.
سراسر چهارگوشه دیوارهای خارجی بنا با شش ردیف سنگ‌نگاره پوشیده شده است که از ارتفاع بالاتری از سطح زمین شروع می‌شوند. ردیف اول از پایین داستان‌هایی از کتاب مقدس و اتفاقات مربوط به آرزرونی ها است. در ردیف دوم سردیس حیوانات مختلف با برجستگی‌های زیاد قرارگرفته و ردیف سوم نواری با تزئینات گیاهی است که گویی چهار طرف کلیسا را همچون کمربندی احاطه کرده است و داخل آن تصاویری از وقایع زندگی مردم عادی نگاشته شده است. در ردیف چهارم تصاویری از حیوانات و انسان‌ها نقش بسته و ردیف پنجم که در پایین گنبد قرار دارد شامل نواری از اشکال هندسی است و درنهایت ردیف ششم که بالای گنبد قرارگرفته دارای تصاویری همچون ردیف چهارم است.

افسانه کلیسای آختامار وان

روایتی که ظاهراً باعث نام‌گذاری این جزیره و کلیسا به‌نام آختامار شده به این شرح است که روزگاری مردی متمول عاشق دختر زیبایی به‌نام تامار می‌شود که در این جزیره زندگی می‌کرده است. این مرد هر شب برای دیدار با معشوقه‌اش به این جزیره می‌رفت تا او را ببیند. یکی از شب‌ها که عازم جزیره بود تا به دیدار دخترک برود گرفتار طوفان می‌شود و قایقش واژگون می‌گردد. افرادی از دور او را می‌دیدند که در حال غرق شدن است و می‌شنوند که با صدای بلند نام دختر موردعلاقه‌اش را به زبان می‌آورد و می‌گوید آخ تامار. وقتی مردم به نزدیکی مرد می‌رسند او غرق‌شده بود و نتوانستند او را نجات دهند. دختر نیز بعد از شنیدن خبر مرگ معشوقش دوام نمی‌آورد و از دنیا می‌رود. پس‌ازآن محلی‌ها نام این جزیره را به یاد آن دو آختامار می‌گذارند که تا به امروز نیز به همین نام شناخته‌شده است.
روایت دیگری نیز دراین‌باره نقل‌شده که بر اساس آن شاهزاده‌ای ارمنی در این جزیره به همراه خانواده‌ زندگی می‌کرد که برحسب اتفاق با پسری روستایی آشنا می‌شود و عشقی بین آن‌ها به وجود می‌آید. هر شب دختر در کنار ساحل آتشی می‌افروخت تا پسر آن را ببیند و به سمت آن شنا کند و همدیگر را ببینند. پس از مدتی که پادشاه از این موضوع باخبر می‌شود، دستور می‌دهد تا روی قایقی آتش روشن کنند و به دریاچه بی اندازند. پسر وقتی آتش را می‌بیند به گمان اینکه کار همیشگی شاهزاده است، به سمتش شنا می‌کند. قایق در دریاچه حرکت می‌کند و پسر را به دنبال خود می‌کشد تا جایی که پسر خسته می‌شود و آرام‌آرام در حالی که در حال غرق شدن بود فریاد آخ تامارا را سر می‌دهد. کسانی که صدای او را می‌شنوند و داستانش را جویا می‌شوند این ماجرا را سینه‌به‌سینه نقل می‌کنند تا جایی که این ماجرا باعث نام‌گذاری جزیره و کلیسای آن می‌شود. البته در مقابل کسانی که این ماجرا را حقیقی می‌دانند عده‌ای نیز معتقدند که این موضوع صرفاً یک افسانه است و حقیقت ندارد.

بازدید از جزیره وان در برنامه سفر تمامی تورهای وان قرار دارد زیرا مهمترین دیدنی این شهر است با این حال می توانید به صورت شخصی با کرایه اتومبیل یا با استفاده از اتوبوس های گردشگری خود را به دریاچه وان برسانید. در این دریاچه قایق های متعددی نیز وجود دارند که گردشگران را به داخل جزیره آختامار می برند.
اگر تجربه بازدید از جزیره آختامار را دارید لطفا نظرات خود را با ما در میان بگذارید.